Trà Vối là gì?
Là một loại thức uống thông dụng ở nông thôn, được làm nên từ lá và nụ của cây vối, và được sử dụng hằng ngày thay nước giống như nước chè xanh. Hiện nay trà vối được sử dụng rộng rãi và phổ biến bởi những công dụng mà loại dược liệu này mang lại.
Đôi điều về cây vối.Cây vối không xa lạ gì với người dân ta, và được sử dụng rộng rãi trong nhân gian. Một số điểm đặc trưng của cây vối có thể kể như:
Đặc điểm nhận dạng
Cây Vối có tên khoa học là Cleistocalyx Operculatus, là loài thân gỗ có chiều cao trung bình khoảng 5 – 6 m. Lá bản dài , nhìn cứng cáp, màu xanh lục đậm. Cây vối vừa có tác dụng cho bóng mát, lá và nụ vối được ủ nấu nước uống từ lâu đời, là một thức uống dân dã, khá được nhiều người yêu thích.Lá, cành non và nụ vối có mùi thơm rất dễ chịu. Cây vối phân bố rộng ở nhiều vùng nước ta. Được trồng hoặc mọc tự nhiên chủ yếu ở vùng đồng bằng và trung du Bắc Bộ. Ngoài ra, cây vối cũng được tìm thấy ở một số nước nhiệt đới Châu Á và Trung Quốc.
Khu vực phân bố lá vối ở nước ta
Cây phân bố ở những nơi có khí hậu nhiệt đới điển hình là các nước ở châu Á như Campuchia, Trung Quốc, Việt Nam,… Riêng nước ta thì cây mọc ven các bờ hồ, khe suối và được trồng ở nhiều nơi để lấy lá và nụ pha trà, sắc nước uống.Khu vực phân phối cây lá vối phổ biến nhất là ở các tỉnh miền Trung và Trung du Bắc Bộ điển hình ở các tỉnh như Yên Bái, Phú Thọ, Hà Giang, Lào Cai, Thanh Hóa,Nghệ An, Bắc Giang, Lạng Sơn và một số tỉnh Tây Nguyên, Bà Rịa – Vũng Tàu, Đồng Nai.Thành phần hóa học Trong lá vối có chứa tanin và một số thành phần các khoáng chất, vitamin, và một lượng tinh dầu ( khoảng 4%). Vì vậy mà lá có mùi thơm đặc trưng khá dễ chịu và bên cạnh đó còn chứa chất kháng sinh chống lại sự xâm nhập của các vi khuẩn có hại gây bệnh.Bên trong lá vối có chứa β – sitosterol có khả năng chuyển hóa các cholesterol, làm giảm lượng mỡ trong máu và hỗ trợ kháng sinh. Ngoài ra cây còn chứa các chất béo, sterol, tanin catechic và gallic, acid triterpenoid có lợi cho cơ thể.
Cách ủ lá vối
Cây lá vối có thể sử dụng được cả hoa và lá. Người ta có thể dùng lá tươi hay ủ lên men để uống, nhưng để bảo quản và sử dụng lâu, thì có thể phơi khô rồi dùng.
Cách ủ:
Lá vối và hoa tươi khi thu hái về mang đi rửa sạch cho ra chất nhựa lá và để ráo nước. Sau đó mang đi cho vào thúng hay rổ tre rồi phủ lên một lớp rơm rạ. Khi lá vối được ủ một thời gian thì chuyển sang màu đen, người ta mang ra nắng phơi khô, và bảo quản để dùng dần.Ủ lá vối là một công đoạn giúp loại bỏ đi mùi nhựa của lá, thường gây cảm giác khó chịu khi uống. Và cách ủ này cũng loại bỏ đi phần diệp lục bên trong, giúp lá vối thơm hơn khi uống và bảo quản được trong thời gian dài.
Bảo quản:
Lá cần được bảo quản trong hũ kín bằng sứ, đất nung hay hộp. Tránh ánh sáng trực tiếp của mặt trời chiếu vào. Để nơi thông thoáng, không bị kiến, côn trùng phá hoại.
Cách sử dụng lá vối hiệu quả
Chuẩn bị trước khi pha:
Để nấu trà lá vối, bạn cần chuẩn bị: Trà vối, ấm pha trà dung tích lớn, ly (tách) uống trà, và nước đun sôi.Đầu tiên, bạn tráng ấm, tách bằng nước nóng để làm sạch bụi bẩn, và làm các dụng cụ pha nóng lên.
Pha trà và thưởng thức:
Sau đó, bạn cho một nắm trà vối (hay túi lọc trà) vào ấm. Rót nước sôi ( khoảng 90 – 95 độ C) cho ngập trà rồi ngâm trà trong khoảng 5 phút.Sau đó bạn chế nước trà ra các chén con rồi thưởng thức.Nước trà khi rót có màu vàng tươi. Trà khi uống có hương vị đặc trưng của nhựa vối, với hương thơm dễ chịu và ngọt nhẹ dễ uống.
Đối với những bạn thích uống lạnh, bạn có thể lấy phần nước trà rồi cho thêm vài viên đá, hay cho vào ngăn mát tử lạnh uống dần trong này nhé.
Nước vối có những tác dụng gì với sức khỏe?
Lá vối là cây dược liệu chứa rất nhiều dưỡng chất mang lại lợi ích cho sức khỏe, và còn có thể chữa được một số loại bệnh khác. Lá vối thường được nấu uống hằng ngày với nhiều công dụng như:
Giải nhiệt trong mùa hè Uống trà lá vối trong những ngày nóng bức giúp cơ thể giải nhiệt hiệu quả. Những nghiên cứu cho thấy uống nước lá vối thì cơ thể sẽ đào thải dần dần sau nhiều giờ còn với nước lọc thì sẽ đào thải trong vòng 30 – 40 phút, nên nước lá vối giúp cơ thể hạn chế bị mất nước. Ngoài ra còn cung cấp các vitamin cần thiết và chất khoáng cho cơ thể.
Hỗ trợ tiêu hóa Lá vối có tác dụng kích thích dạ dày tiết dịch tiêu hóa để giúp cơ thể dễ tiêu hóa các loại thức ăn, ngăn đầy hơi, khó tiêu, giúp ăn ngon miệng trong các bữa ăn nhất là các loại thức ăn chứa nhiều đạm hay dầu mỡ. Trong lá vối còn chứa nhiều tanin giúp bảo vệ thành niêm mạc ruột , bảo vệ ruột trước những vi khuẩn gây hại.
Tác dụng của lá vối giúp kháng khuẩn
Vì trong lá có chứa chất kháng sinh tự nhiên giúp ngăn chặn và tiêu diệt các mầm mống vi khuẩn gây hại và sinh ra bệnh đối với sức khỏe. Chữa trị các bệnh viêm da, viêm đại tràng mãn tính, mụn nhọt, lỵ trực trùng.
Tác dụng của lá vối hỗ trợ và điều trị căn bệnh ung thư hợp chất polyphenol có chứa trong thành phần dưỡng chất của lá vối giúp đảo ngược các tế bào ung thư, ngăn chặn sự phát triển của các tế bào gốc tự do, từ đó giúp hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa bệnh ung thư.
Công dụng của lá vối giúp thanh lọc cơ thể Trong đông y, lá vối thường được sử dụng bằng cách nấu nước uống giúp cơ thể thanh lọc, mát gan, giải độc gan, giúp đào thải các chất độc tố ra ngoài cơ thể.
Vào những ngày thời tiết nóng bức nếu có sẵn cho mình một ấm trà vối thơm mát , thì không còn phải lo cái khó chịu của ngày hè nữa bạn nhé.
Trần Minh Tuấn –
Trong lá vối, nụ vối có tanin, một số chất khoáng, vitamin, một số chất kháng sinh